Makke woont samen met zijn moeder en zijn broer Aaron in een achterbuurt in Finland. Ze zijn uit Lapland verhuist nadat hun vader verdronk, samen met hun tante.
Björk schrijft over hoe Marion, Makke zoals haar/zijn naam wordt afgekort, knokt in het leven om daar een eigen plek te kunnen vinden. Hierbij verbloemd ze niets.
Agressieve moeder
Makke en Aaron moeten vaak verdragen dat hun moeder een agressieve bui heeft, en dat ze haar kinderen dan weleens te lijf gaat en pest. Aaron mag zijn zus dan al een rare vogel vinden, hij neemt het wel voor haar op. Ook Rolle spreekt zijn vrouw er vaak over aan, maar vaak is ze niet voor rede vatbaar.
Op andere momenten blijkt heel erg dat zijn moeder Makke wel heel erg begrijpt, en ze zoekt zelfs dingen voor hem op, wanneer blijkt dat hij in een meisjeslichaam zit.
Nuchterheid
Wat Noordse boeken allemaal in meerdere of mindere mate hebben, is een flinke dosis nuchterheid. Zo ook “Jongen”. Verwacht geen tranen die vergoten moeten worden, maar merk doorheen de tekst de grote eenzaamheid van de hoofdfiguren op.
Tegelijk zie je hen samenzijn, om het dan weer heel erg voor elkaar op te nemen. De zoektocht van Makke naar wie hij is, en hoe hij relaties aangaat, staan centraal. Hij spuit graffiti, en gebruikt misschien drugs, hoewel hij beweert dat de drugs die in het huis waar hij op een bepaald moment woont, niet van hem zijn.
Groeiproces
Doorheen het boek merk je het groeiproces van Makke. Hij gaat doorheen veranderingen in haar lichaam, zoals de groei van borsten, waardoor hij gebogen gaat lopen, zodat ze niet te zien zijn. Later zal hij ze met ducktape verstoppen. Zijn moeder merkt meer op dan Makke beseft. Want op het internet is alles te koop zodat je je niet met ducktape moet verminken.
Dit maakt “Jongen” tot een zeer lezenswaardig boek. waar Makke het niet verwacht, is zijn moeder er altijd, en ziet ze al te goed waar haar dochter mee worstelt, al duurt het een hele tijd voor ze het kan plaatsen.
Het boek dwingt de lezer om na te denken, maar dringt niets op. Gesprekken met psychologen komen aan bod, net als wat een transgenderpersoon moet doormaken in de genderkliniek. Tussen Makke’s familie en de psycholoog klikt het niet, maar “Jongen” blijft erg geloofwaardig: ze zullen het ermee moeten doen.
Makke vindt dat het met hem allemaal goed is gekomen, dat hij sterker is geworden. Hij heeft een relatie met Sonja, een vrouw-vrouw, en dat hij en zijn broer een baard hebben, kan zijn moeder maar matig bekoren.
Voor wie?
Het duurde heel even voor ik helemaal in het boek zat, maar de nuchterheid waarmee Björk het verhaal over haar gezin vertelt, maken dat “Jongen” een aanrader is. Op geen enkel moment heeft de lezer het gevoel dat er iets niet klopt. Het is ook van in het begin duidelijk dat dit boek vanuit het gezichtspunt van een jongen wordt verteld.
Wie dit boek moet lezen? Jongeren vanaf een jaar of veertien, die houden van wat rauwe verhalen, waarin toch voldoende tederheid zit. En volwassenen die houden van Noordse literatuur waarin jongeren de hoofdrol spelen.
Jongen / Marja Björk ; Sophie Kuiper (vert).- Naarden : Middernachtpers, 2014.- 128p.- Oorspronkelijke Finse titel: Poika.- ISBN 978 90 7225 982 0
(Eerder verschenen op ZiZO online)