Van dansbeer Igor, over Meester Max naar de familie Mann
Wanneer ik Rindert Kromhout leerde kennen? Ik kan het niet zeggen. Was het met "Igor, beer in nood" (2007), een boek dat ik las voor een lijst, over het lot van dansberen? Of was het daarvoor al, met het aan een theaterstuk denkende “Alle maskers af”? Feit blijft dat Rindert Kromhouts naam klinkt. Sinds zijn Bloomsburytrilogie, ('Soldaten huilen niet', 'April is de wreedste maand' en 'Vertel me wie wij waren') voor vijftienplussers, als een klok.
Of was het de schuld van "Meester Max" en zijn minimonsters, over een eigenwijze gezond gekke, pal in het leven staande kleuterklas?
Na de Bloomsbury trilogie opnieuw een biografische roman
Na de boeken rond Virginia Woolf en de haren, was ik erg blij te zien dat Rindert Kromhout met “Een Mann” opnieuw een biografische roman uit had. Dit boek gaat over de oudste zoon van Nobelprijswinnaar Thomas Mann. Klaus Mann voelde dat hij altijd in de schaduw van zijn vader zou blijven staan, en was daar – zacht gezegd – niet erg blij mee.
Hij merkt al vroeg op dat hij meer voor jongens voelt dan voor meisjes. Behalve aan het begin van het boek, wanneer hij in Parijs op een kamer woont, komt dit aan de orde, als we hem zien wachten op René, met wie hij op dat moment een passionele relatie heeft.
René
René neemt het volgens Klaus niet zo nauw met zijn liefde voor hem, en Klaus verdenkt er René van dat hij een andere jongen heeft, terwijl René volhoudt dat zijn moeder hem opeist, en dat Klaus en hij daarom niet samen kunnen zijn. We zien Klaus doorheen het boek zijn eigen leven opbouwen, en René raakt op de achtergrond.
In de kringen van auteurs en acteurs, de wereld waarin Klaus Mann opgroeit, zet Rindert Kromhout dit gegeven zeer natuurlijk neer, zonder vermanend vingertje. Dat is erg sterk, want de jaren ’20 waren voor homoseksuelen niet rooskleurig. Doorheen het boek schemert Klaus’ geaardheid een heel klein beetje door, en ook zijn zus Erika houdt meer van vrouwen dan van mannen. Het blijft een randthema. Kromhout focust op deze manier op de hele familie Mann en hun relatie tot elkaar.
Feestje van herkenning
Het boek begint in 1926. Klaus is dan 19, en we vinden hem in het bruisende Parijs, in de Engelse boekhandel van Sylvia Beach.
Dat deze boekhandel nog steeds bestaat is al even wonderlijk als de manier waarop Kromhout zijn lezers moeiteloos in zijn greep kan houden. In deze winkel gaat een wereld open. Een wereld van schrijvers die allemaal klassiekers op hun naam hebben, zoals James Joyce, die in deze boekhandel zijn Ulysses zit te schrijven, en nogal een norse man was. Of Ernest Hemingway, op dat moment een jaar of 25, die zich vertwijfeld afvraagt of zijn boek ooit zal worden uitgeven. De tijd heeft dit intussen uitgewezen…
Het is een feestje van herkenning, en zo weet Kromhout de Grote Schrijvers als edelfiguranten een rol in het verhaal te laten spelen.
Raamvertelling
Een Mann is een raamvertelling. In een proloog vraagt Klaus zich af of hij wat hij op zijn kamer in Parijs, waar hij op dat moment verblijft, aan zijn vader zal laten lezen. Hij blikt terug op zijn leven in München, in de schaduw van zijn vader. De lezer vindt in Klaus een wat rusteloze ziel, die het nodig heeft om niet “op zijn zolderkamertje thuis, in alle eenzaamheid” te zitten schrijven, in tegenstelling tot zijn vader.
Klaus schrijft overal waar hij een tafel en een stoel heeft, en een tikmachine. Kromhout schetst een beeld van een rijke schrijversfamilie, compleet met dienstmeisjes, en waarin boeken en schrijverschap nog erg veel te betekenen hebben.
Bronnen
Bij het bekijken van de bronnen voor dit boek, valt op te merken dat zowat de hele familie Mann schreef.
Het boek omspant een periode vlak voor de Eerste Wereldoorlog, en gaat door tot de Nationaal Socialisten van Adolf Hitler in Duitsland aan de macht dreigen te komen. Kromhout weet hem zelfs de bierkelder binnen te smokkelen, waar Klaus vaak afspreekt met zijn onafscheidelijke oudste zus Erika en hun vrienden. Erika koos ervoor om actrice te worden. Klaus vond veel inspiratie om te schrijven in wat hij in zijn eigen leven zag. Het komt allemaal aan bod. Daarom is het wenselijk dat iemand die dit boek wil gaan lezen, een minimum aan voorkennis heeft over de Eerste Wereldoorlog. Als iemand de familie Mann niet kent, wacht de lezer een aangename kennismaking.
Misschien niet met opzet
Het was misschien niet het opzet, maar dit is een ultiem boek om de leeshonger van leesgrage jongeren vanaf een jaar of 15 te stillen. Met zoveel kleur en plezier over de familie van een van de grootste schrijvers uit de Europese literatuur vertellen, dat geeft zin om werk van hen te gaan ontdekken. Rindert Kromhout poogt niet om de schrijfstijl van Klaus of Thomas Mann te imiteren, en houdt zijn eigen stijl aan. Die stijl is toegankelijk, met een mooie, zuivere taal. Ook voor wie nog nooit een boek van Thomas of Klaus Mann heeft gelezen, is dit een erg goed boek.
Tussen de stukken die zich in familiekring afspelen, gaat het af en toe terug naar 1926, als we Klaus in Heidelberg zien zitten schrijven in het klooster waar vrienden van zijn ouders wonen. Die overgangen zijn soms nogal bruusk, hoewel ze netjes worden aangegeven met als hoofdstuktitel ‘Intermezzo’. Maar het werkt wel, want zo kan Kromhout de lezer laten zien hoe Klaus zijn eigen leven opbouwt en hoe het boek waaraan hij schrijft, vorm krijgt.
Hoe gaat het verder?
Wat gaat Klaus doen, na de bekentenis van zijn vader: ‘Ik hou van je, meer dan je beseft. Ik was niet streng voor jou, maar voor mezelf’.
Hoe gaat het verder met Klaus en de zijnen? Mag ik het lezen als de pen van Rindert Kromhout dat schrijft?
Een Mann / Rindert Kromhout.- Leopold, 2016.- 377p.- ISBN 978 90 258 7137 6 - 15+
(Eerder verschenen op ZiZO Online)