donderdag 30 juli 2015

Lang zal ze leven, het "Young Adult" debuut van Koos Meinderts: vijf sterren waard!

Op weg naar school ziet de zestienjarige Eva een bejaarde vrouw op de sporen staan, tussen de slagbomen. Net als de trein met vertraging komt aanstormen, trekt Eva de vrouw van de sporen. De volgende dagen is Eva de held van de dag: ze komt op de regionale tv en in de krant. Maar Eva wil gewoon doorgaan met haar leven, en ze voelt zich helemaal geen held.

Koos Meinderts schreef met “Lang zal ze leven” zijn eerste boek voor jong volwassenen. Eerder schreef hij over Keizer, een jongetje van acht, dat samen met zijn vader woont, nadat mama een zeemeermin werd.

“Lang zal ze leven” laat twee levens door elkaar heen lopen: Dat van de zestienjarige Eva, en dat van de bijna vierentachtigjarige Ida, die moe is. Moe van het leven, en die vindt dat het genoeg is geweest.

Ida woont in een serviceflat, Eva komt uit een doodgewoon gezin. In die zin zou “Lang zal ze leven” een klein verhaal kunnen vormen, maar door de heftigheid van het thema wordt een klein verhaal groot, en groots. Wanneer Eva bij Ida op bezoek is, omdat ze wil weten wie de vrouw op de sporen was en waarom ze daar stond, bekent Ida dat ze eigenlijk dood wilde, maar achteraf vrij blij was dat Eva haar had weggetrokken.

Eva schrikt hier heel erg van, maar Meinderts hoedt zich voor goedkoop sentiment: het is een doodnormale reactie van iemand van zestien, terwijl een volwassen lezer misschien meer kan meegaan in hoe het leven voor Ida al mocht afgelopen zijn.

Helemaal aan het begin is het soms wat verwarrend over wie nu aan het woord is: Ida of Eva, maar die stijl went, en dan heb je een prachtig boek voor je, in de stijl van wat Diane Broeckhoven met de echtgenote van haar Meneer Jules, Alice, doet. Zonder grote woorden of tragiek vertelt Meinderts het leven van Eva, een gewone scholiere, en het rijkgevulde leven, ook doodgewoon, als je het goed bekijkt, met hier en daar een spat avontuur van Ida. Ida is wel haar hele leven, op één periode na, alleen gebleven en heeft geen kinderen of kleinkinderen. Ook dat stoort haar aan haar medebewoners, dat ze almaar tateren over kinderen en kleinkinderen, en in de serviceflat waar ze woont, is ze eerder een eenzaat. Een eenzaat die verdomd goed weet wat ze wil: dood. Niet meer wakker worden.

Flashbacks die enkel met datums worden gesitueerd, en dus niet cursief worden gedrukt, en daardoor de leesbaarheid niet verstoren, vertellen over het leven van Ida toen ze jong was. Daaruit blijkt dat ze een heel goede vriendin heeft gehad: Guusje, die ze nu, op haar 84ste ook heeft overleefd, net als haar broer. Wereldoorlog II is een klein thema in dit boek, net als Guusje, die sterft aan borstkanker.
Door deze thema’s ook in het boek te verwerken, maakt Meinderts zijn boek alleen nog echter, en puurder.
Meinderts maakt van Ida en Eva zielsverwanten: beiden zijn vrij alleen, maar vinden van zichzelf dat ze niet eenzaam zijn. Eva heeft een vriendin die over Eva heen walst, en het eigenlijk alleen maar over zichzelf heeft. Toch is Sanne Eva’s beste vriendin. Door een gebeurtenis krijgt hun vriendschap echter een serieuze deuk.

Ida ziet haar buurvrouw Marjoke ook liever niet dan wel langskomen, omdat ze zo’n kletskous is, en Ida is aan de stille kant.

“Lang zal ze leven: Als het leven niet langer een feest is” is ook nog eens doorspekt met poëzie, met als hoofdthema de dood. Dat Meinderts behalve de fragmenten of dichtregels, integraal de gedichten opneemt in dit boek, het maakt dit boek nog meer waard.

Mocht de Gouden Uil Jeugdliteratuur nog bestaan, ik stemde als “publiek” voor Meinderts. Het boek blies me van de sokken door zijn eenvoud, maar toch rijke thematiek, de uitwerking ervan, de personages, de samenhang van het verhaal. Had ik al gezegd dat “Lang zal ze leven: Als het leven niet langer een feest is” een parel van een boek is? Dan weet u dat nu.

Voor wie dit boek bedoeld is? Voor iedereen die het wil lezen, en erdoor geboeid is, maar misschien niet meteen voor elke 11 of 12jarige. Tenzij het veellezers zijn. Mogen zij dat boek weer wegleggen als het toch niks is? Natuurlijk mag dat. Geef het dan gerust door aan een 15-16jarige (veel)lezer. Of aan volwassenen. Aan oma’s en opa’s. Maar ga lezen. Koos Meinderts verdient het met zijn eerste boek voor jong volwassenen, nog meer dan met Keizer. Maar Keizer, die verdient ook dat zijn verhalen blijvend gelezen worden.

Lang zal ze leven : Als het leven niet langer een feest is / Koos Meinderts.- Utrecht : De Fontein, 2014.- 141 blz.- ISBN 978 90 261 3616 0 - 15+