zondag 30 november 2014

Lieve, krachtige Rosalie, misschien zou ik je moed inspreken...

"Wat niemand weet” is het tweede deel van het portret dat Karen Dierickx begon in “De mooiste zomer van mijn leven” over Rosalie. In het eerste deel gelooft  nog niemand dat het echt oorlog zal worden. Er is wel een constante dreiging aanwezig. Rosalie gelooft dat ze aan zee de mooiste zomer van haar leven zal meemaken. Ze wordt er verliefd, op haar Duitse buurjongen Friedrich. Hun liefde is wanneer Wereldoorlog I voor de deur staat, echter niet vanzelfsprekend, en dat beseffen Rosalie en Friedrich zeer goed. Beiden blijken echter al gauw naïef te zijn geweest.

In het tweede deel “Wat niemand weet” is Wereldoorlog I in al zijn kracht aanwezig. Rosalie is vertrokken uit het huis aan zee, en heeft Princesse, de Afghaanse windhond waarvoor ze moest zorgen aan zee, meegenomen. Ze wil naar huis, en na wat omwegen komt ze daar ook terug aan. Ze wordt er niet met open armen ontvangen, en de sfeer is eerder vijandig te noemen. Algauw besluit Rosalie, in samenspraak met haar moeder, om voor de vrouw van de notaris te gaan werken. Madame Alixe is rijk en woont in een huis met paarse ramen. Samen met Princesse mag ze blijven, en Madame Alixe en zij hebben algauw een hechte band.
Intussen woedt de oorlog verder, en komt hij steeds dichterbij. En dan wordt ook Madame Alixe gedwongen om ingekwartierde Duitse soldaten bij haar te laten wonen. Dat is de start van een woelige periode in de oorlog voor Rosalie, want plots staat ze weer oog in oog met Friedrich, die als bij toeval, zo lijkt het, in hun huis moet wonen. Maar hij en Rosalie zijn in eerste instantie bijna vijanden geworden voor elkaar. Want de Duitsers, die zijn slecht. Dat wordt almaar duidelijker. Na een aantal verdere gebeurtenissen komt Madame Alixe’s schoondochter Berenice ook in het huis met de paarse ramen wonen, en dan raakt Rosalie betrokken bij gevaarlijke praktijken die gericht zijn tegen de Duitsers.

Dat is in de gegeven omstandigheden, waarbij het een tijdje duurde, maar waar Rosalie en Friedrich elkaar toch terug konden vinden in de liefde, nog veel gevaarlijker.

“Wat niemand weet” begint met een proloog, waarin Rosalie aan haar ongeboren kind vertelt waarom ze zit opgesloten, en wacht op haar dood. Deze proloog doet enigszins denken aan Jean-Claude Van Ryckeghem en Pat Van Beirs “Galgenmeid”.
Dit tweede deel is nog krachtiger dan “De mooiste zomer van mijn leven”, en Karen Dierickx bewijst dat ze op het gebied van Wereld Oorlog I niet meer opzij te zetten is als auteur. Zij en historica Aline Sax bewezen al meerdere malen dat ze op het vlak van geschiedenis en met verschillende verhalen rond Wereld Oorlog I en II, vooral aan jongeren,  periodes tot leven weten te wekken op een krachtige manier, zodat deze periodes niet vergeten worden.

Karen Dierickx laat haar Rosalie Schoonvliet doorheen de boeken duidelijk groeien, maar ze behoudt voor een deel een naïeve kant, die haar onvergetelijk maakt. Haar leven is dankzij Friedrich zeer mooi, maar ook zeer pijnlijk. Want er is altijd de bedreiging dat waar Rosalie en Berenice mee bezig zijn, ontdekt zal worden. Bovendien ontdekt Berenice dat Rosalie iets heeft met Friedrich. En Berenice is niet bereid om iets goed te zien in een Duitser. Ze bezetten Vlaanderen!
Dat de focus in zowel “De mooiste zomer van mijn leven” als in “Wat niemand weet” een andere kant dan die van het front laten zien is positief te noemen. Voor jongere kinderen vanaf een jaar of elf schreef Karen Dierickx ook al “De Grote verliezer”, waar de focus lag op hoe kinderen de oorlog zien.

Het nadeel van een verhaal in twee delen, en zeker de boeken over Rosalie, is dat je om helemaal mee te zijn, maar beter ook “De mooiste zomer van mijn leven” gelezen hebt. Personages werden in dit eerste deel in hun karakter en wie ze zijn, gevormd. Dierickx schetst in “Wat niemand weet” nog wel minimaal wat Rosalie is overkomen in “De mooiste zomer van mijn leven”, maar als lezer mis je toch de finesses als je niet eerst “De mooiste zomer van mijn leven” gelezen hebt. Niet in het minst de belangrijke rol die een huisdier voor twee mensen kan spelen. En de liefde, die altijd belangrijk is. Ook in barre oorlogstijd.

Na het lezen van “Wat niemand weet” bekruipt me ook het gevoel dat ik maar weer eens een vergelijking moet maken met de “prestigieuze” televisiereeks “In Vlaamse Velden”, die in januari dit jaar, tien weken lang te zien was op Eén.

Weer bekruipt me dan het gevoel dat ik alle dingen die daar aan bod kwamen (jawel, ook de liefde tussen Marie en een Duitse ingekwartierde soldaat in een dokterswoning), het willen verpleegster worden, en tegenkanting krijgen van een vader, die een populaire dorpsdokter is, veel beter vond in boeken dan op televisie.
Deze elementen kwamen op een veel meer doorvoelde manier aan bod in “Iedereen bleef brood eten” van Do Van Ranst en in de boeken van Karen Dierickx. 
Dat is misschien wel wat me aan “In Vlaamse velden” stoorde: ik geloofde voor het overgrote deel niet wat ik zag, hoewel ik wel geloofde in de liefde tussen Marie Boesman en haar Duitse soldaat.
Maar het maakt te weinig goed, in tegenstelling tot "Iedereen bleef brood eten", "De mooiste zomer van mijn leven" en "Wat niemand weet". 
Wat niemand weet / Karen Dierickx.- Hasselt : Clavis, 2013.- 321p.- ISBN 978 90 448 2063 8 - 14+